Φυλλικό οξύ (φάρμακο Filicine): Φύλλο Οδηγιών Χρήσης – Παρενέργειες – Ενδείξεις

Γενικές Πληροφορίες για το φυλλικό οξύ (φάρμακο Filicine, Folvite, κ.α.)

Το φυλλικό οξύ, επίσης γνωστό ως βιταμίνη Β9, είναι μια υδατοδιαλυτή βιταμίνη απαραίτητη για τον οργανισμό. Συμβάλλει στη σύνθεση του DNA, στη διαίρεση των κυττάρων και στην παραγωγή ερυθρών αιμοσφαιρίων. Το φυλλικό οξύ είναι ιδιαίτερα σημαντικό κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, καθώς συμβάλλει στην πρόληψη γενετικών ανωμαλιών του νευρικού σωλήνα στα έμβρυα.

Το φυλλικό οξύ (Filicine κ.α.) χρησιμοποιείται για τη θεραπεία της αναιμίας λόγω έλλειψης φυλλικού οξέος, καθώς και για την πρόληψη της έλλειψης φυλλικού οξέος σε άτομα που διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο. Διατίθεται σε διάφορες μορφές, όπως δισκία, κάψουλες και ενέσιμα διαλύματα.

Στην Ελλάδα, το φυλλικό οξύ είναι διαθέσιμο με διάφορες εμπορικές ονομασίες, όπως Filicine, Folacin και Folvite, καθώς και σε γενόσημες μορφές. Η δοσολογία και η διάρκεια της θεραπείας εξαρτώνται από την υποκείμενη πάθηση και τις οδηγίες του γιατρού.

Στη συνέχεια, θα αναλύσουμε τις φαρμακοδυναμικές ιδιότητες του φυλλικού οξέος, καθώς και τη μοριακή του δομή και την κατηγοριοποίησή του στην φαρμακολογία. Επίσης, θα εξετάσουμε τη σημασία του φυλλικού οξέος για την υγεία του ανθρώπου, ιδιαίτερα για τις εγκύους, καθώς και τις συστάσεις για τη λήψη συμπληρωμάτων φυλλικού οξέος. Θα αναφερθούμε επίσης σε μελέτες που έχουν διερευνήσει τον ρόλο του φυλλικού οξέος στην πρόληψη γενετικών ανωμαλιών και άλλων παθήσεων.

 

Φαρμακοδυναμική, Μοριακή δομή και Φαρμακολογική κατηγοριοποίηση

Το φυλλικό οξύ (βιταμίνη Β9) είναι μια υδατοδιαλυτή βιταμίνη που συμμετέχει σε μια πληθώρα βιοχημικών αντιδράσεων στον οργανισμό. Το φυλλικό οξύ μετατρέπεται σε τετραϋδροφυλλικό οξύ (THF), το οποίο είναι απαραίτητο για τη σύνθεση των νουκλεϊκών οξέων (DNA και RNA) και των αμινοξέων. Επιπλέον, το φυλλικό οξύ συμμετέχει στον μεταβολισμό της ομοκυστεΐνης, ενός αμινοξέος που σε υψηλά επίπεδα σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων.

Η μοριακή δομή του φυλλικού οξέος αποτελείται από τρία μέρη: ένα πτεριδινικό δακτύλιο, ένα παρα-αμινοβενζοϊκό οξύ και ένα ή περισσότερα μόρια γλουταμινικού οξέος. Η βιολογικά ενεργή μορφή του φυλλικού οξέος είναι το 5-μεθυλοτετραϋδροφυλλικό οξύ (5-MTHF).

Στην φαρμακολογική κατηγοριοποίηση, το φυλλικό οξύ ανήκει στις βιταμίνες και χρησιμοποιείται ως συμπλήρωμα διατροφής και φάρμακο. Είναι απαραίτητο για την φυσιολογική ανάπτυξη και λειτουργία του οργανισμού, ιδιαίτερα κατά την εγκυμοσύνη.

Η έλλειψη φυλλικού οξέος (φάρμακο Filicine, Folvite, κ.α.) μπορεί να οδηγήσει σε αναιμία, καθώς και σε γενετικές ανωμαλίες του νευρικού σωλήνα στα έμβρυα. Η λήψη συμπληρωμάτων φυλλικού οξέος πριν και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης έχει αποδειχθεί ότι μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο εμφάνισης αυτών των ανωμαλιών.

Οι συστάσεις για τη λήψη συμπληρωμάτων φυλλικού οξέος διαφέρουν ανάλογα με την ηλικία, το φύλο και την κατάσταση της υγείας του ατόμου. Για παράδειγμα, οι γυναίκες που σκοπεύουν να μείνουν έγκυες ή είναι ήδη έγκυες συνιστάται να λαμβάνουν 400-800 μικρογραμμάρια (mcg) φυλλικού οξέος ημερησίως.

 

Ενδείξεις και Οδηγίες Χρήσεως για το Φυλλικό Οξύ (φάρμακο Filicine)

• Θεραπεία της αναιμίας λόγω έλλειψης φυλλικού οξέος: Το φυλλικό οξύ χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση της αναιμίας που προκαλείται από την ανεπάρκεια φυλλικού οξέος στον οργανισμό.
• Πρόληψη της έλλειψης φυλλικού οξέος: Το φυλλικό οξύ συστήνεται σε άτομα που διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο έλλειψης, όπως εγκυμονούσες, γυναίκες που θηλάζουν, άτομα με δυσαπορρόφηση ή χρόνια νεφρική ανεπάρκεια.
• Πρόληψη ανωμαλιών του νευρικού σωλήνα στα έμβρυα: Η λήψη φυλλικού οξέος πριν και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης είναι ζωτικής σημασίας για την πρόληψη σοβαρών γενετικών ανωμαλιών του νευρικού σωλήνα, όπως η δισχιδής ράχη.
• Άλλες πιθανές ενδείξεις: Το φυλλικό οξύ έχει μελετηθεί για την πιθανή του δράση στην πρόληψη καρδιαγγειακών παθήσεων, εγκεφαλικού επεισοδίου, ορισμένων τύπων καρκίνου και γνωστικής έκπτωσης. Ωστόσο, απαιτείται περαιτέρω έρευνα για την επιβεβαίωση αυτών των ευρημάτων.

 

Αντενδείξεις και Προφυλάξεις

• Υπερευαισθησία: Το φυλλικό οξύ αντενδείκνυται σε άτομα με γνωστή υπερευαισθησία στο φυλλικό οξύ ή σε κάποιο από τα έκδοχα του φαρμάκου.
• Ανεπάρκεια βιταμίνης Β12: Η χορήγηση φυλλικού οξέος σε άτομα με ανεπάρκεια βιταμίνης Β12 μπορεί να καλύψει τα συμπτώματα της αναιμίας, αλλά όχι να αντιμετωπίσει την υποκείμενη νευρολογική βλάβη.
• Ειδικές συστάσεις για ευπαθείς ομάδες:
  • Παιδιά: Η δοσολογία του φυλλικού οξέος στα παιδιά πρέπει να καθορίζεται από τον παιδίατρο, λαμβάνοντας υπόψη την ηλικία και τις ανάγκες του παιδιού.
  • Έγκυες και γυναίκες που θηλάζουν: Συνιστάται η λήψη φυλλικού οξέος πριν και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του θηλασμού για την πρόληψη ανωμαλιών του νευρικού σωλήνα στο έμβρυο και την κάλυψη των αυξημένων αναγκών της μητέρας.
  • Ηλικιωμένοι: Οι ηλικιωμένοι ενδέχεται να έχουν αυξημένο κίνδυνο έλλειψης φυλλικού οξέος λόγω μειωμένης απορρόφησης ή ανεπαρκούς διατροφής. Ο γιατρός θα καθορίσει την κατάλληλη δοσολογία.

 

Παρενέργειες

Το φυλλικό οξύ (φάρμακο Filicine, Folacin, Folvite, κ.α.) γενικά είναι καλά ανεκτό, αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να προκαλέσει ήπιες παρενέργειες, όπως:

• Ναυτία
• Αέρια
• Δυσκοιλιότητα
• Διάρροια
• Ανορεξία
• Διαταραχές ύπνου
• Ευερεθιστότητα

Σπάνια, μπορεί να εμφανιστούν πιο σοβαρές αλλεργικές αντιδράσεις, όπως εξάνθημα, κνησμός, πρήξιμο του προσώπου, των χειλιών ή της γλώσσας, ή δυσκολία στην αναπνοή. Σε περίπτωση εμφάνισης οποιωνδήποτε παρενεργειών, είναι σημαντικό να συμβουλευτείτε τον γιατρό σας.

 

Αλληλεπιδράσεις

• Αλληλεπιδράσεις με άλλα φάρμακα: Το φυλλικό οξύ μπορεί να αλληλεπιδράσει με ορισμένα φάρμακα, όπως αντιεπιληπτικά, αντιβιοτικά και φάρμακα για τη θεραπεία του καρκίνου. Ενημερώστε τον γιατρό σας για όλα τα φάρμακα που λαμβάνετε, συμπεριλαμβανομένων των συμπληρωμάτων διατροφής και των φυτικών προϊόντων.
• Αλληλεπιδράσεις με τρόφιμα και ποτά: Η απορρόφηση του φυλλικού οξέος μπορεί να επηρεαστεί από την κατανάλωση αλκοόλ και ορισμένων τροφίμων, όπως τα όσπρια και τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά. Συμβουλευτείτε τον γιατρό σας για τυχόν διαιτητικές συστάσεις.

 

Δοσολογικό σχήμα και τρόπος λήψης

• Δοσολογία: Η συνιστώμενη δόση φυλλικού οξέος ποικίλλει ανάλογα με την ηλικία, το φύλο και την κατάσταση της υγείας. Ο γιατρός σας θα καθορίσει την κατάλληλη δόση για εσάς.
• Τρόπος λήψης: Το φυλλικό οξύ λαμβάνεται συνήθως από το στόμα, με ή χωρίς τροφή. Ακολουθήστε τις οδηγίες του γιατρού σας σχετικά με τη δοσολογία και τη συχνότητα λήψης.
• Οδηγίες σε περίπτωση παράληψης δόσης: Εάν παραλείψετε μια δόση φυλλικού οξέος, πάρτε την αμέσως μόλις το θυμηθείτε. Ωστόσο, εάν πλησιάζει η ώρα για την επόμενη δόση, παραλείψτε τη χαμένη δόση και συνεχίστε το κανονικό σας πρόγραμμα. Μην πάρετε διπλή δόση για να αναπληρώσετε τη χαμένη.

 

Υπερβολική Δόση

Η υπερβολική δόση φυλλικού οξέος (φάρμακο Filicine, Folvite, κ.α.) είναι σπάνια, καθώς πρόκειται για υδατοδιαλυτή βιταμίνη που αποβάλλεται από τον οργανισμό μέσω των ούρων. Ωστόσο, σε πολύ υψηλές δόσεις, το φυλλικό οξύ μπορεί να προκαλέσει νευρολογικές διαταραχές. Εάν υποψιάζεστε ότι έχετε λάβει υπερβολική δόση φυλλικού οξέος, επικοινωνήστε αμέσως με τον γιατρό σας ή το κέντρο δηλητηριάσεων.

 

Φύλαξη Φαρμάκου

Φυλάσσετε το φυλλικό οξύ σε δροσερό, ξηρό μέρος, μακριά από το φως και την υγρασία. Κρατήστε το φάρμακο μακριά από παιδιά και κατοικίδια. Μην χρησιμοποιείτε το φάρμακο μετά την ημερομηνία λήξης που αναγράφεται στη συσκευασία.

 

Ανάλυση Δραστικής Ουσίας του Φυλλικού Οξέος (φάρμακο Filicine, Folacin, κ.α.)

Η δραστική ουσία των φαρμάκων Filicine, Folacin, Folvite, κ.α. είναι το φυλλικό οξύ, μια υδατοδιαλυτή βιταμίνη που ανήκει στο σύμπλεγμα βιταμινών Β. Στον οργανισμό, το φυλλικό οξύ μετατρέπεται στην ενεργό μορφή του, το τετραϋδροφυλλικό οξύ (THF). Το THF είναι απαραίτητο για τη σύνθεση του DNA, του RNA και των αμινοξέων, καθώς και για τη ρύθμιση της ομοκυστεΐνης, ενός αμινοξέος που σχετίζεται με καρδιαγγειακά προβλήματα.

 

Φαρμακοκινητική

Μετά τη λήψη του από το στόμα, το φυλλικό οξύ απορροφάται ταχύτατα από το λεπτό έντερο. Η βιοδιαθεσιμότητά του είναι υψηλή, ιδίως όταν λαμβάνεται σε μορφή συμπληρώματος διατροφής. Το φυλλικό οξύ κατανέμεται ευρέως στους ιστούς του σώματος και μεταβολίζεται στο ήπαρ. Αποβάλλεται κυρίως μέσω των ούρων, ενώ ένα μικρό ποσοστό απεκκρίνεται με τη χολή.

 

Αποτελεσματικότητα – Κλινικές Μελέτες

Η αποτελεσματικότητα του φυλλικού οξέος έχει τεκμηριωθεί σε πληθώρα κλινικών μελετών. Η χορήγησή του σε εγκύους έχει αποδειχθεί ότι μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο εμφάνισης ανωμαλιών του νευρικού σωλήνα στα έμβρυα. Επιπλέον, η συμπληρωματική χορήγηση φυλλικού οξέος σε άτομα με ανεπάρκεια βιταμίνης Β12 μπορεί να βελτιώσει τα αιματολογικά ευρήματα.

Ωστόσο, η αποτελεσματικότητα του φυλλικού οξέος στην πρόληψη άλλων παθήσεων, όπως καρδιαγγειακά νοσήματα και καρκίνος, παραμένει αμφιλεγόμενη. Ορισμένες μελέτες έχουν δείξει θετικά αποτελέσματα, ενώ άλλες δεν έχουν καταλήξει σε οριστικά συμπεράσματα.

 

Αξιολόγηση σε σχέση με εναλλακτικές θεραπείες

Το φυλλικό οξύ αποτελεί την πρώτη επιλογή για την πρόληψη και θεραπεία της ανεπάρκειας φυλλικού οξέος. Δεν υπάρχουν εναλλακτικές θεραπείες που να μπορούν να το αντικαταστήσουν πλήρως. Ωστόσο, σε ορισμένες περιπτώσεις, η χορήγηση άλλων βιταμινών του συμπλέγματος Β, όπως η βιταμίνη Β12, μπορεί να κριθεί απαραίτητη σε συνδυασμό με το φυλλικό οξύ.

Σύμφωνα με τους Gomes et al. (2016), οι συστάσεις για τη λήψη συμπληρωμάτων φυλλικού οξέος κατά την περίοδο πριν και κατά τη διάρκεια της σύλληψης, ποικίλλουν σημαντικά μεταξύ των χωρών και των οργανισμών υγείας. Αυτό υποδηλώνει την ανάγκη για περαιτέρω έρευνα και εναρμόνιση των κατευθυντήριων οδηγιών σε παγκόσμιο επίπεδο.

Μελλοντικές μελέτες θα μπορούσαν να εστιάσουν στην εξατομίκευση της δοσολογίας του φυλλικού οξέος, λαμβάνοντας υπόψη γενετικούς και άλλους παράγοντες που επηρεάζουν τον μεταβολισμό του. Επιπλέον, η διερεύνηση της αποτελεσματικότητάς του σε συνδυασμό με άλλες θεραπείες θα μπορούσε να ανοίξει νέους ορίζοντες στην πρόληψη και αντιμετώπιση διαφόρων παθήσεων.

 

Επιγραμματικά

Το φυλλικό οξύ (φάρμακο Filicine, Folacin, Folvite, κ.α.) είναι μια υδατοδιαλυτή βιταμίνη απαραίτητη για την κυτταρική διαίρεση, τη σύνθεση DNA και την αιμοποίηση. Η ανεπάρκεια φυλλικού οξέος μπορεί να οδηγήσει σε αναιμία και, σε εγκύους, σε σοβαρές γενετικές ανωμαλίες του εμβρύου. Η συμπληρωματική χορήγηση φυλλικού οξέος συνιστάται σε ευπαθείς ομάδες, όπως εγκύους, γυναίκες που θηλάζουν και άτομα με αυξημένο κίνδυνο ανεπάρκειας.

Παρόλο που το φυλλικό οξύ είναι γενικά ασφαλές, υψηλές δόσεις μπορεί να προκαλέσουν νευρολογικές διαταραχές. Είναι σημαντικό να λαμβάνεται υπό ιατρική επίβλεψη και να τηρούνται οι οδηγίες δοσολογίας.

Οι κλινικές μελέτες έχουν αποδείξει την αποτελεσματικότητα του φυλλικού οξέος στην πρόληψη ανωμαλιών του νευρικού σωλήνα και στην αντιμετώπιση της αναιμίας λόγω έλλειψης φυλλικού οξέος. Ωστόσο, η επίδρασή του σε άλλες παθήσεις, όπως καρδιαγγειακά νοσήματα και καρκίνος, χρήζει περαιτέρω διερεύνησης.

Η έρευνα σχετικά με το φυλλικό οξύ συνεχίζεται, με στόχο την εξατομίκευση της θεραπείας και την αξιολόγηση του ρόλου του σε συνδυασμό με άλλες θεραπευτικές προσεγγίσεις.

gnosiatriki.gr

 

ΠΡΟΣΟΧΗ: Η λήψη φαρμάκων χωρίς ιατρική επίβλεψη μπορεί να αποβεί επικίνδυνη για την υγεία σας. Ακολουθείτε πάντα τις οδηγίες που αναγράφονται στις συσκευασίες των φαρμακευτικών σκευασμάτων, καθώς ενδέχεται να υπάρχουν αλλαγές στις προδιαγραφές των προϊόντων που προμηθεύεστε. Τα εμπορικά ονόματα που χρησιμοποιούνται σε αυτό το κείμενο είναι απλώς παραδείγματα δημοφιλών φαρμάκων με τις ουσίες που περιγράφονται, αλλά η ακριβής σύσταση μπορεί να διαφέρει από προϊόν σε προϊόν. Εδώ, η έμφαση δίνεται στις δραστικές ουσίες και όχι στα εμπορικά ονόματα. Τα ονόματα των φαρμάκων παρατίθενται μόνο για την ευκολία των αναγνωστών, αλλά πρέπει να διαβάζετε τις οδηγίες του κάθε σκευάσματος που θα χρησιμοποιήσετε καθώς μπορεί να διαφέρει. Η συνεχής επικοινωνία με τον γιατρό και τον φαρμακοποιό σας είναι απαραίτητη. Μην καταφεύγετε ποτέ στην αυτοχορήγηση φαρμάκων, γιατί εκθέτετε την υγεία σας σε σημαντικούς κινδύνους.

 

Βιβλιογραφία

• Gomes, S., C. Lopes, and E. Pinto. “Folate and Folic Acid in the Periconceptional Period: Recommendations from Official Health Organizations in Thirty-Six Countries Worldwide and WHO.” Public Health Nutrition , 2016, cambridge.org
• Huo, Y., et al. “Efficacy of Folic Acid Therapy in Primary Prevention of Stroke Among Adults with Hypertension in China: The CSPPT Randomized Clinical Trial.” JAMA, 2015, jamanetwork.com
• Peñalva, R., et al. “Zein Nanoparticles for Oral Folic Acid Delivery.” Journal of Drug Delivery Science and Technology, 2015, sciencedirect.com

 

Συχνές Ερωτήσεις