Γιατί η γυναικεία κατάθλιψη είναι πιο συχνή;
Η γυναικεία κατάθλιψη είναι σχεδόν διπλάσια σε σχέση με τους άντρες. Η κατάθλιψη μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία. Ορισμένες αλλαγές στη διάθεση και καταθλιπτικά συναισθήματα συμβαίνουν με τις φυσιολογικές ορμονικές αλλαγές. Ωστόσο, οι ορμονικές αλλαγές από μόνες τους δεν προκαλούν κατάθλιψη. Άλλοι βιολογικοί παράγοντες, κληρονομικά χαρακτηριστικά και προσωπικές συνθήκες ζωής και εμπειρίες σχετίζονται με υψηλότερο κίνδυνο κατάθλιψης. Ακολουθούν οι παράγοντες που συμβάλλουν στην κατάθλιψη στις γυναίκες.
Εφηβεία
Οι ορμονικές αλλαγές κατά την εφηβεία μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο κατάθλιψης σε ορισμένα κορίτσια. Ωστόσο, οι παροδικές αλλαγές στη διάθεση που σχετίζονται με τις μεταβαλλόμενες ορμόνες κατά την εφηβεία είναι φυσιολογικές – αυτές οι αλλαγές από μόνες τους δεν προκαλούν κατάθλιψη. Η εφηβεία συχνά συνδέεται με άλλες εμπειρίες που μπορεί να παίξουν ρόλο στην κατάθλιψη, όπως:
- Αναδυόμενη σεξουαλικότητα και ζητήματα ταυτότητας
- Συγκρούσεις με τους γονείς
- Αυξανόμενη πίεση για επίτευξη στο σχολείο, τον αθλητισμό ή άλλους τομείς της ζωής Μετά την εφηβεία, τα ποσοστά κατάθλιψης είναι υψηλότερα στις γυναίκες από ότι στους άνδρες. Επειδή τα κορίτσια συνήθως φτάνουν στην εφηβεία πριν από τα αγόρια, είναι πιο πιθανό να αναπτύξουν κατάθλιψη σε μικρότερη ηλικία από τα αγόρια. Υπάρχουν στοιχεία που υποδηλώνουν ότι αυτό το έμφυλο χάσμα στην κατάθλιψη μπορεί να συνεχιστεί σε όλη τη διάρκεια της ζωής (Kuehner, 2017).
Προεμμηνορρυσιακά προβλήματα
Για τις περισσότερες γυναίκες με προεμμηνορρυσιακό σύνδρομο (PMS), συμπτώματα όπως κοιλιακό φούσκωμα, ευαισθησία των μαστών, πονοκέφαλο, άγχος, ευερεθιστότητα και θλίψη είναι ήπια και βραχύβια. Ωστόσο, ένας μικρός αριθμός γυναικών έχουν σοβαρά και αναπηρικά συμπτώματα που διαταράσσουν τις σπουδές, τη δουλειά, τις σχέσεις ή άλλους τομείς της ζωής τους. Σε αυτό το σημείο, το PMS μπορεί να ξεπεράσει το όριο της προεμμηνορρυσιακής δυσφορικής διαταραχής (PMDD) – ενός τύπου κατάθλιψης που γενικά απαιτεί θεραπεία. Η ακριβής αλληλεπίδραση μεταξύ κατάθλιψης και PMS παραμένει ασαφής. Είναι πιθανό οι κυκλικές αλλαγές στα οιστρογόνα, την προγεστερόνη και άλλες ορμόνες να διαταράσσουν τη λειτουργία εγκεφαλικών χημικών ουσιών όπως η σεροτονίνη που ελέγχουν τη διάθεση. Κληρονομικά χαρακτηριστικά, εμπειρίες ζωής και άλλοι παράγοντες φαίνεται να παίζουν ρόλο.
Εγκυμοσύνη
Δραματικές ορμονικές αλλαγές συμβαίνουν κατά την εγκυμοσύνη, και αυτές μπορούν να επηρεάσουν τη διάθεση. Άλλα ζητήματα επίσης μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο ανάπτυξης κατάθλιψης κατά την εγκυμοσύνη ή κατά τις προσπάθειες εγκυμοσύνης, όπως:
- Αλλαγές στον τρόπο ζωής ή την εργασία ή άλλοι στρεσογόνοι παράγοντες
- Προβλήματα σχέσεων
- Προηγούμενα επεισόδια κατάθλιψης, επιλόχειας κατάθλιψης ή PMDD
- Έλλειψη κοινωνικής υποστήριξης
- Ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη
- Αποβολή
- Υπογονιμότητα
- Διακοπή αντικαταθλιπτικών φαρμάκων
Επιλόχεια κατάθλιψη
Πολλές νέες μητέρες νιώθουν λυπημένες, θυμωμένες και ευερέθιστες, και βιώνουν κλάματα σύντομα μετά τη γέννα. Αυτά τα συναισθήματα, που μερικές φορές ονομάζονται baby blues, είναι φυσιολογικά και συνήθως υποχωρούν εντός μίας ή δύο εβδομάδων. Ωστόσο, πιο σοβαρά ή μακροχρόνια καταθλιπτικά συναισθήματα μπορεί να υποδεικνύουν επιλόχεια κατάθλιψη, ιδιαίτερα εάν τα σημάδια και συμπτώματα περιλαμβάνουν:
- Κλάμα πιο συχνά από το συνηθισμένο
- Χαμηλή αυτοεκτίμηση ή αίσθημα αποτυχίας ως μαμά
- Άγχος ή μουδιάσματα
- Προβλήματα ύπνου, ακόμη και όταν το μωρό σας κοιμάται
- Προβλήματα στην καθημερινή λειτουργικότητα
- Αδυναμία φροντίδας του μωρού
- Σκέψεις για βλάβη του μωρού
- Σκέψεις αυτοκτονίας Η επιλόχεια κατάθλιψη είναι μια σοβαρή ιατρική κατάσταση που απαιτεί άμεση θεραπεία. Εμφανίζεται στο 10 έως 15 τοις εκατό των γυναικών. Θεωρείται ότι σχετίζεται με:
- Μεγάλες ορμονικές διακυμάνσεις που επηρεάζουν τη διάθεση
- Την ευθύνη της φροντίδας ενός νεογέννητου
- Προδιάθεση για διαταραχές διάθεσης και άγχους
- Επιπλοκές εγκυμοσύνης και τοκετού
- Προβλήματα θηλασμού
- Επιπλοκές ή ειδικές ανάγκες του βρέφους
- Κακή κοινωνική υποστήριξη
Περιεμμηνόπαυση και εμμηνόπαυση
Ο κίνδυνος κατάθλιψης μπορεί να αυξηθεί κατά τη μετάβαση στην εμμηνόπαυση, ένα στάδιο που ονομάζεται περιεμμηνόπαυση, όταν τα επίπεδα ορμονών μπορεί να κυμαίνονται ακανόνιστα. Ο κίνδυνος κατάθλιψης μπορεί επίσης να αυξηθεί κατά την πρώιμη εμμηνόπαυση ή μετά την εμμηνόπαυση – δύο φορές όταν τα επίπεδα οιστρογόνων μειώνονται σημαντικά. Οι περισσότερες γυναίκες που βιώνουν ενοχλητικά συμπτώματα εμμηνόπαυσης δεν αναπτύσσουν κατάθλιψη. Αλλά αυτοί οι παράγοντες μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο:
- Διακοπτόμενος ή κακός ύπνος
- Άγχος ή ιστορικό κατάθλιψης
- Στρεσογόνα γεγονότα ζωής
- Αύξηση βάρους ή υψηλότερο δείκτη μάζας σώματος (BMI)
- Εμμηνόπαυση σε μικρότερη ηλικία
- Εμμηνόπαυση που προκαλείται από χειρουργική αφαίρεση των ωοθηκών
Στις ηλικιωμένες, υπάρχουν επίσης παράγοντες που μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο κατάθλιψης, όπως μοναξιά, χρόνιες ασθένειες και λειτουργικοί περιορισμοί. Ωστόσο, οι ηλικιωμένες γυναίκες εξακολουθούν να έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο σε σχέση με τους άνδρες (Girgus et al., 2017).
Συνθήκες ζωής και πολιτισμός
Το υψηλότερο ποσοστό κατάθλιψης στις γυναίκες δεν οφείλεται μόνο στη βιολογία. Οι συνθήκες ζωής και οι πολιτισμικοί στρεσογόνοι παράγοντες μπορούν επίσης να παίξουν ρόλο. Αν και αυτοί οι παράγοντες στρες εμφανίζονται επίσης στους άνδρες, συνήθως σε χαμηλότερο ποσοστό. Παράγοντες που μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο κατάθλιψης στις γυναίκες περιλαμβάνουν:
- Άνιση εξουσία και κοινωνική θέση. Οι γυναίκες είναι πολύ πιο πιθανό από τους άνδρες να ζουν στη φτώχεια, προκαλώντας ανησυχίες όπως αβεβαιότητα για το μέλλον και μειωμένη πρόσβαση σε κοινοτικούς και ιατρικούς πόρους. Αυτά τα ζητήματα μπορούν να προκαλέσουν συναισθήματα αρνητικότητας, χαμηλής αυτοεκτίμησης και έλλειψης ελέγχου στη ζωή.
- Υπερφόρτωση εργασίας. Συχνά οι γυναίκες εργάζονται εκτός σπιτιού και εξακολουθούν να ασχολούνται με τις οικιακές ευθύνες. Πολλές γυναίκες αντιμετωπίζουν τις προκλήσεις της μονογονεϊκότητας, όπως η εργασία σε πολλές δουλειές για να τα βγάλουν πέρα οικονομικά. Επίσης, οι γυναίκες μπορεί να φροντίζουν τα παιδιά τους ενώ παράλληλα φροντίζουν άρρωστα ή ηλικιωμένα μέλη της οικογένειας.
- Σεξουαλική ή σωματική κακοποίηση. Οι γυναίκες που υπέστησαν συναισθηματική, σωματική ή σεξουαλική κακοποίηση ως παιδιά ή ενήλικες είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν κατάθλιψη κάποια στιγμή στη ζωή τους σε σχέση με εκείνες που δεν κακοποιήθηκαν. Οι γυναίκες είναι πιο πιθανό από τους άντρες να υποστούν σεξουαλική κακοποίηση.
- Άλλες καταστάσεις που συνυπάρχουν με την κατάθλιψη
Οι γυναίκες με κατάθλιψη συχνά έχουν και άλλες ψυχικές παθήσεις που χρειάζονται θεραπεία, όπως:
- Άγχος. Το άγχος συχνά συνυπάρχει με την κατάθλιψη στις γυναίκες.
- Διατροφικές διαταραχές. Υπάρχει ισχυρή σύνδεση μεταξύ της κατάθλιψης στις γυναίκες και των διατροφικών διαταραχών όπως η ανορεξία και η βουλιμία.
- Κατάχρηση ουσιών ή αλκοόλ. Ορισμένες γυναίκες με κατάθλιψη μπορεί επίσης να έχουν κάποια μορφή ανθυγιεινής χρήσης ουσιών ή εξάρτησης. Η κατάχρηση ουσιών μπορεί να επιδεινώσει την κατάθλιψη και να δυσκολέψει τη θεραπεία της.
Αναγνώριση της κατάθλιψης και αναζήτηση θεραπείας
Αν και η κατάθλιψη μπορεί να φαίνεται συντριπτική, υπάρχει αποτελεσματική θεραπεία. Ακόμη και η σοβαρή κατάθλιψη μπορεί συχνά να θεραπευτεί επιτυχώς. Ζητήστε βοήθεια εάν έχετε οποιαδήποτε σημάδια και συμπτώματα κατάθλιψης, όπως:
- Συνεχή αισθήματα θλίψης, ενοχής ή απελπισίας
- Απώλεια ενδιαφέροντος για πράγματα που κάποτε απολαμβάνατε
- Σημαντικές αλλαγές στον ύπνο σας, όπως δυσκολία να αποκοιμηθείτε, να παραμείνετε κοιμισμένοι ή να κοιμάστε υπερβολικά
- Κόπωση ή ανεξήγητος πόνος ή άλλα σωματικά συμπτώματα χωρίς εμφανή αιτία
- Προβλήματα συγκέντρωσης ή μνήμης
- Αλλαγές στην όρεξη που οδηγούν σε σημαντική απώλεια ή αύξηση βάρους
- Σωματικοί πόνοι
Αίσθημα ότι η ζωή δεν αξίζει να τη ζεις ή σκέψεις αυτοκτονίας Δεν είστε σίγουροι πώς να λάβετε θεραπεία; Εξετάστε το ενδεχόμενο να απευθυνθείτε πρώτα στον πάροχο πρωτοβάθμιας φροντίδας σας – για παράδειγμα, τον οικογενειακό γιατρό, τον παθολόγο, τη νοσηλεύτρια, τον μαιευτήρα ή τον γυναικολόγο σας. Εάν χρειαστεί, ο πάροχος πρωτοβάθμιας φροντίδας σας μπορεί να σας παραπέμψει σε έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας που ειδικεύεται στη διάγνωση και θεραπεία της κατάθλιψης. Θυμηθείτε, η κατάθλιψη είναι τόσο συχνή όσο και θεραπεύσιμη. Εάν νομίζετε ότι έχετε κατάθλιψη, μη διστάσετε να ζητήσετε βοήθεια.
Επίλογος
Η κατάθλιψη είναι μια σύνθετη και πολυπαραγοντική ασθένεια που επηρεάζει δυσανάλογα τις γυναίκες. Από την εφηβεία και την αναπαραγωγική ηλικία μέχρι την εμμηνόπαυση και τα γηρατειά, οι γυναίκες αντιμετωπίζουν μοναδικές προκλήσεις που αυξάνουν τον κίνδυνο κατάθλιψης. Ορμονικές διακυμάνσεις, κοινωνικές πιέσεις, άνισες ευθύνες και τραυματικές εμπειρίες συνθέτουν ένα περίπλοκο παζλ. Ωστόσο, με την κατάλληλη υποστήριξη και θεραπεία, η ανάκαμψη είναι εφικτή. Αναγνωρίζοντας τα σημάδια, αναζητώντας βοήθεια και αμφισβητώντας τα στερεότυπα, μπορούμε να ανοίξουμε το δρόμο για μια πιο ισότιμη και συμπονετική κατανόηση της ψυχικής υγείας των γυναικών. Η ελπίδα και η θεραπεία είναι διαθέσιμες – κανείς δεν χρειάζεται να υποφέρει μόνος.
gnosiatriki.gr
Βιβλιογραφία
- Kuehner, C. (2017). Why is depression more common among women than among men?. The Lancet Psychiatry, 4(2), 146-158. thelancet.com
- Girgus, J. S., Yang, K., & Ferri, C. V. (2017). The gender difference in depression: are elderly women at greater risk for depression than elderly men?. Geriatrics, 2(4), 35. mdpi.com
Συχνές Ερωτήσεις
Τι είναι το τεστ κατάθλιψης;
Το τεστ κατάθλιψης είναι ένα ερωτηματολόγιο που βοηθά στην αξιολόγηση της σοβαρότητας των συμπτωμάτων κατάθλιψης. Δεν αποτελεί οριστική διάγνωση, αλλά μπορεί να δώσει μια αρχική ένδειξη και να βοηθήσει στην αναζήτηση κατάλληλης βοήθειας από ειδικό.
Ποια είναι η συμπεριφορά ατόμου με κατάθλιψη;
Άτομα με κατάθλιψη μπορεί να εμφανίζουν απόσυρση από δραστηριότητες, ευερεθιστότητα, αλλαγές στον ύπνο και την όρεξη, δυσκολία συγκέντρωσης και λήψης αποφάσεων. Μπορεί επίσης να εκφράζουν αισθήματα απελπισίας, ενοχής ή σκέψεις αυτοκτονίας.
Τι δεν πρέπει να λέμε σε άτομα με κατάθλιψη;
Είναι σημαντικό να αποφεύγουμε φράσεις όπως "πάρε απόφαση", "όλοι περνάμε δυσκολίες", "δεν έχεις λόγο να είσαι θλιμμένος". Αυτές οι εκφράσεις μπορεί να υποτιμούν την εμπειρία τους και να τους κάνουν να αισθάνονται ακόμη πιο απομονωμένοι και παρεξηγημένοι.
Πώς φέρεσαι σε άτομο με κατάθλιψη; Τα 6 “όχι”.
1. Όχι κριτική 2. Όχι υποτίμηση των συναισθημάτων 3. Όχι συγκρίσεις 4. Όχι προσπάθεια "διόρθωσης" 5. Όχι πίεση για ανάκαμψη 6. Όχι υπεραπλουστεύσεις. Αντ' αυτού, προσφέρετε υποστήριξη, κατανόηση και ενθάρρυνση για αναζήτηση επαγγελματικής βοήθειας.
Ποια είναι τα συμπτώματα της ελαφριάς κατάθλιψης;
Η ελαφριά κατάθλιψη μπορεί να περιλαμβάνει θλίψη, απώλεια ενδιαφέροντος για δραστηριότητες, κόπωση, αλλαγές στον ύπνο ή την όρεξη. Τα συμπτώματα είναι λιγότερο έντονα σε σχέση με τη μείζονα κατάθλιψη, αλλά και πάλι επηρεάζουν την καθημερινότητα.
Η γυναίκα μου έχει κατάθλιψη. Πώς μπορώ να βοηθήσω;
Δείξτε υποστήριξη και κατανόηση, ακούστε χωρίς κριτική. Ενθαρρύνετε την αναζήτηση επαγγελματικής βοήθειας. Προσφερθείτε να τη συνοδεύσετε σε ραντεβού. Βοηθήστε με πρακτικά ζητήματα όπως οι δουλειές του σπιτιού. Φροντίστε και τη δική σας ψυχική υγεία.
Τι γίνεται όταν η κατάθλιψη επιμένει;
Εάν η κατάθλιψη δεν υποχωρεί μετά από εβδομάδες ή μήνες θεραπείας, μπορεί να θεωρηθεί ανθεκτική στη θεραπεία. Σε αυτές τις περιπτώσεις, ο γιατρός μπορεί να προτείνει αλλαγές στη φαρμακευτική αγωγή, συνδυασμό φαρμάκων ή εναλλακτικές θεραπείες όπως η διαδικασία νευροδιέγερσης.
Ποια είναι τα συμπτώματα της γυναικείας κατάθλιψης;
Εκτός από τα τυπικά συμπτώματα κατάθλιψης, οι γυναίκες μπορεί να βιώσουν έντονη θλίψη, άγχος, ευερεθιστότητα, αισθήματα κενού και ανικανότητας. Ορμονικές διακυμάνσεις σχετιζόμενες με τον εμμηνορροϊκό κύκλο, την εγκυμοσύνη ή την εμμηνόπαυση μπορεί να επηρεάσουν τα συμπτώματα.
Πόσο συχνή είναι η κατάθλιψη στις γυναίκες σε σχέση με τους άνδρες;
Η κατάθλιψη είναι σχεδόν δύο φορές πιο συχνή στις γυναίκες από ό,τι στους άνδρες. Βιολογικοί, ορμονικοί και ψυχοκοινωνικοί παράγοντες πιστεύεται ότι συμβάλλουν σε αυτή την ανισότητα μεταξύ των φύλων στα ποσοστά κατάθλιψης.