Ριβαροξαμπάνη (φάρμακο Xarelto): Οδηγίες Χρήσης – Παρενέργειες

Γενικές Πληροφορίες για τη ριβαροξαμπάνη (rivaroxaban)

Η ριβαροξαμπάνη (rivaroxaban) είναι ένα αντιπηκτικό φάρμακο που χρησιμοποιείται για την πρόληψη και τη θεραπεία της φλεβικής θρομβοεμβολής, καθώς και για την πρόληψη του εγκεφαλικού επεισοδίου σε ασθενείς με κολπική μαρμαρυγή. Μερικά από τα δημοφιλή εμπορικά σκευάσματα που περιέχουν ριβαροξαμπάνη είναι τα Xarelto, Rivaroxaban Mylan, Rivaroxaban Sandoz κ.α. Η ριβαροξαμπάνη ανακαλύφθηκε από ερευνητές της φαρμακευτικής εταιρείας Bayer AG στη Γερμανία και εγκρίθηκε για ιατρική χρήση το 2008. Έκτοτε, έχει αποτελέσει αντικείμενο εκτεταμένης έρευνας και έχει αναλυθεί σε πολλά ιατρικά περιοδικά και μελέτες, όπως το “Future Cardiology” και το “Journal of the American College of Cardiology”. Σε αυτό το άρθρο, θα εξετάσουμε τις φαρμακολογικές ιδιότητες, τις ενδείξεις, τις παρενέργειες και τις οδηγίες χρήσης της ριβαροξαμπάνης.

 

Φαρμακοδυναμική, Μοριακή δομή και Φαρμακολογική κατηγοριοποίηση

Η ριβαροξαμπάνη (φάρμακο Xarelto, Rivaroxaban Mylan κ.α.) ανήκει στην κατηγορία των άμεσων από του στόματος αναστολέων του παράγοντα Xa, ενός βασικού ενζύμου στην πηκτική διαδικασία. Αναστέλλοντας τον παράγοντα Xa, η ριβαροξαμπάνη εμποδίζει τη μετατροπή της προθρομβίνης σε θρομβίνη, μειώνοντας έτσι τον σχηματισμό θρόμβων (Chan & Weitz, 2019). Η μοριακή δομή της ριβαροξαμπάνης περιλαμβάνει έναν οξαζολιδινονικό δακτύλιο που συνδέεται με έναν μορφολινονικό δακτύλιο μέσω μιας θειοφαινυλομάδας. Αυτή η δομή της επιτρέπει να συνδέεται με υψηλή εκλεκτικότητα και συγγένεια στην ενεργή θέση του παράγοντα Xa (Anand et al., 2019). Φαρμακολογικά, η ριβαροξαμπάνη κατατάσσεται ως αντιθρομβωτικός παράγοντας, με ένδειξη για την πρόληψη και τη θεραπεία θρομβοεμβολικών διαταραχών. Έχει προβλέψιμη φαρμακοκινητική και φαρμακοδυναμική, επιτρέποντας τη χορήγησή της σε σταθερές δόσεις χωρίς την ανάγκη συχνής παρακολούθησης (Arcelus et al., 2015).

 

Θεραπευτικές χρήσεις ριβαροξαμπάνης (φάρμακο Xarelto, Rivaroxaban Mylan, Rivaroxaban Sandoz κ.α.)

Η ριβαροξαμπάνη χρησιμοποιείται για:

• Πρόληψη φλεβικής θρομβοεμβολής (ΦΘΕ) σε ενήλικες που υποβάλλονται σε εκλεκτική χειρουργική επέμβαση αντικατάστασης ισχίου ή γόνατος (Anand et al., 2019).
• Θεραπεία της εν τω βάθει φλεβικής θρόμβωσης (ΕΒΦΘ) και της πνευμονικής εμβολής (ΠΕ), καθώς και πρόληψη της υποτροπιάζουσας ΕΒΦΘ και ΠΕ σε ενήλικες (Chan & Weitz, 2019).
• Πρόληψη αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου και συστηματικής εμβολής σε ενήλικες με μη βαλβιδική κολπική μαρμαρυγή με έναν ή περισσότερους παράγοντες κινδύνου (Arcelus et al., 2015).

 

Περιορισμοί χρήσης και Μέτρα προφύλαξης

• Η ριβαροξαμπάνη αντενδείκνυται σε ασθενείς με ενεργό κλινικά σημαντική αιμορραγία ή με ηπατική νόσο που σχετίζεται με διαταραχές πήξης και κλινικά σχετικό αιμορραγικό κίνδυνο.
• Απαιτείται προσοχή σε ασθενείς με αυξημένο αιμορραγικό κίνδυνο, όπως συγγενείς ή επίκτητες διαταραχές πήξης, μη ελεγχόμενη σοβαρή αρτηριακή υπέρταση ή ενεργό πεπτικό έλκος.

 

Ειδικές συστάσεις για ευπαθείς ομάδες

• Η ασφάλεια και η αποτελεσματικότητα της ριβαροξαμπάνης δεν έχουν τεκμηριωθεί σε παιδιατρικούς ασθενείς. Συνεπώς, η χρήση της δεν συνιστάται σε παιδιά και εφήβους.
• Σε ηλικιωμένους ασθενείς (>75 ετών), συνιστάται προσοχή λόγω του δυνητικά υψηλότερου αιμορραγικού κινδύνου.
• Σε εγκύους, η ριβαροξαμπάνη πρέπει να χρησιμοποιείται μόνο εάν το δυνητικό όφελος δικαιολογεί τον δυνητικό κίνδυνο για τη μητέρα και το έμβρυο.

 

Δοσολογικό σχήμα και τρόπος λήψης

• Για την πρόληψη της ΦΘΕ μετά από χειρουργική επέμβαση, η συνιστώμενη δόση είναι 10 mg άπαξ ημερησίως για 5 εβδομάδες μετά από αντικατάσταση ισχίου ή για 2 εβδομάδες μετά από αντικατάσταση γόνατος.
• Για τη θεραπεία της ΕΒΦΘ, της ΠΕ και την πρόληψη της υποτροπής, η συνιστώμενη δόση είναι 15 mg δις ημερησίως για τις πρώτες 3 εβδομάδες, ακολουθούμενη από 20 mg άπαξ ημερησίως.
• Για την πρόληψη αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου σε ασθενείς με κολπική μαρμαρυγή, η συνιστώμενη δόση είναι 20 mg άπαξ ημερησίως.

 

Οδηγίες σε περίπτωση παράληψης δόσης

• Εάν παραλειφθεί μια δόση, ο ασθενής πρέπει να πάρει τη ριβαροξαμπάνη αμέσως μόλις το θυμηθεί και να συνεχίσει τη λήψη την επόμενη ημέρα σύμφωνα με το σύνηθες δοσολογικό σχήμα. Δεν πρέπει να λαμβάνεται διπλή δόση για να αναπληρωθεί η παραληφθείσα δόση.

 

Τοξικότητα και αντιμετώπιση υπερδοσολογίας

• Η υπερδοσολογία ριβαροξαμπάνης (φάρμακο Xarelto, Rivaroxaban Sandoz κ.α.) μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένο κίνδυνο αιμορραγίας. Δεν υπάρχει ειδικό αντίδοτο, αλλά μπορεί να εξεταστεί η χρήση ενεργού άνθρακα για τη μείωση της απορρόφησης σε περίπτωση πρόσφατης λήψης.
• Η θεραπεία είναι υποστηρικτική, με διακοπή της ριβαροξαμπάνης, μηχανική συμπίεση, χειρουργική αιμόσταση, αναπλήρωση υγρών και αιμοδυναμική υποστήριξη, μετάγγιση παραγώγων αίματος ή συμπυκνωμάτων αιμοπεταλίων (Chan & Weitz, 2019).

 

Ανεπιθύμητες ενέργειες

Οι συχνότερες ανεπιθύμητες ενέργειες της ριβαροξαμπάνης περιλαμβάνουν:

• Αναιμία
• Ζάλη, κεφαλαλγία
• Αιμορραγία οφθαλμών
• Υπόταση
• Αιμορραγία από το γαστρεντερικό σύστημα, κοιλιακό άλγος, δυσπεψία, ναυτία, δυσκοιλιότητα
• Κνησμός, εξάνθημα
• Αιμορραγία από τους βλεννογόνους, αιμορραγία μετά από επέμβαση
• Αύξηση των τρανσαμινασών
• Πυρετός, περιφερικό οίδημα, μειωμένη γενική δύναμη και ενέργεια (Anand et al., 2019)

 

Αλληλεπιδράσεις φαρμάκου

Αλληλεπιδράσεις με άλλα φάρμακα

• Η ριβαροξαμπάνη αντενδείκνυται σε ασθενείς που λαμβάνουν ταυτόχρονα οποιαδήποτε άλλα αντιπηκτικά, εκτός από την περίπτωση μετάβασης από ή προς τη ριβαροξαμπάνη ή όταν η μη κλασματοποιημένη ηπαρίνη χορηγείται σε δόσεις απαραίτητες για τη διατήρηση ενός ανοικτού κεντρικού φλεβικού ή αρτηριακού καθετήρα.
• Η συγχορήγηση με ισχυρούς αναστολείς τόσο του CYP3A4 όσο και της P-gp, όπως κετοκοναζόλη, ιτρακοναζόλη, βορικοναζόλη και ριτοναβίρη, δεν συνιστάται καθώς μπορεί να οδηγήσει σε σημαντικά αυξημένες συγκεντρώσεις ριβαροξαμπάνης στο πλάσμα (Arcelus et al., 2015).

 

Αλληλεπιδράσεις με τρόφιμα και ποτά

• Η ριβαροξαμπάνη μπορεί να λαμβάνεται με ή χωρίς τροφή. Δεν υπάρχουν ιδιαίτερες συστάσεις σχετικά με την αλληλεπίδραση με τρόφιμα ή ποτά.

 

Συμπληρωματικά στοιχεία ριβαροξαμπάνης (φάρμακο Xarelto, Rivaroxaban Sandoz κ.α.)

Φαινόμενα αντοχής στη θεραπεία με ριβαροξαμπάνη είναι σπάνια, ωστόσο έχουν αναφερθεί μεμονωμένες περιπτώσεις ασθενών με υποτροπιάζουσα θρόμβωση παρά την επαρκή αντιπηκτική αγωγή. Οι μηχανισμοί που διέπουν την αντοχή δεν έχουν πλήρως διευκρινιστεί, αλλά μπορεί να περιλαμβάνουν φαρμακογενετικούς παράγοντες ή αλληλεπιδράσεις φαρμάκων (Chan & Weitz, 2019).

Προκλινικές μελέτες έχουν δείξει ότι η ριβαροξαμπάνη έχει ευνοϊκό προφίλ ασφάλειας και αποτελεσματικότητας, με προβλέψιμη φαρμακοκινητική και φαρμακοδυναμική. Κλινικές δοκιμές, όπως η μελέτη ROCKET AF, έχουν καταδείξει τη μη κατωτερότητα της ριβαροξαμπάνης έναντι της βαρφαρίνης για την πρόληψη του εγκεφαλικού επεισοδίου σε ασθενείς με κολπική μαρμαρυγή (Anand et al., 2019). Μετά την κυκλοφορία του φαρμάκου στην αγορά, μελέτες παρακολούθησης ασφάλειας έχουν επιβεβαιώσει το ευνοϊκό προφίλ οφέλους-κινδύνου της ριβαροξαμπάνης, χωρίς να εντοπίζουν νέα ζητήματα ασφάλειας. Η φαρμακοκινητική της ριβαροξαμπάνης χαρακτηρίζεται από υψηλή βιοδιαθεσιμότητα από του στόματος, ταχεία έναρξη δράσης και προβλέψιμη γραμμική φαρμακοκινητική, επιτρέποντας τη χορήγηση σε σταθερό δοσολογικό σχήμα χωρίς ανάγκη συχνής παρακολούθησης (Arcelus et al., 2015).

 

Αξιολόγηση σε σχέση με εναλλακτικές θεραπείες

Σε σύγκριση με τους ανταγωνιστές της βιταμίνης Κ, όπως η βαρφαρίνη, η ριβαροξαμπάνη (φάρμακο Xarelto κ.α.) προσφέρει αρκετά πλεονεκτήματα. Έχει ταχύτερη έναρξη και λήξη δράσης, προβλέψιμη φαρμακοκινητική που επιτρέπει τη χορήγηση σε σταθερή δόση χωρίς ανάγκη συχνής παρακολούθησης, και λιγότερες φαρμακευτικές και διατροφικές αλληλεπιδράσεις. Ωστόσο, σε αντίθεση με τη βαρφαρίνη, η ριβαροξαμπάνη δεν διαθέτει ειδικό αντίδοτο, γεγονός που μπορεί να περιπλέξει τη διαχείριση σε περίπτωση σοβαρής αιμορραγίας (Chan & Weitz, 2019).

Συνθετικές μελέτες και μετα-αναλύσεις έχουν συγκρίνει την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια της ριβαροξαμπάνης με άλλους άμεσους από του στόματος αντιπηκτικούς παράγοντες, όπως η απιξαμπάνη και η δαβιγατράνη. Τα ευρήματα δείχνουν παρόμοια αποτελεσματικότητα και ασφάλεια μεταξύ αυτών των παραγόντων, αν και μπορεί να υπάρχουν διαφορές σε συγκεκριμένους πληθυσμούς ασθενών (Anand et al., 2019). Μελλοντικοί ερευνητικοί στόχοι περιλαμβάνουν περαιτέρω διερεύνηση της χρήσης της ριβαροξαμπάνης σε ειδικούς πληθυσμούς, όπως ασθενείς με νεφρική δυσλειτουργία ή καρκίνο, καθώς και την ανάπτυξη ειδικών αντιδότων για τη διαχείριση της υπερδοσολογίας ή της αιμορραγίας. Οι προοπτικές για τη ριβαροξαμπάνη παραμένουν ευοίωνες, με συνεχιζόμενη έρευνα για τη βελτιστοποίηση της χρήσης της και την επέκταση των θεραπευτικών ενδείξεων (Arcelus et al., 2015).

 

Επιγραμματικά

Η ριβαροξαμπάνη (φάρμακο Xarelto, Rivaroxaban Mylan, Rivaroxaban Sandoz κ.α.) είναι ένας άμεσος από του στόματος αναστολέας του παράγοντα Xa που χρησιμοποιείται για την πρόληψη και τη θεραπεία της φλεβικής θρομβοεμβολής, καθώς και για την πρόληψη του εγκεφαλικού επεισοδίου σε ασθενείς με κολπική μαρμαρυγή. Έχει προβλέψιμη φαρμακοκινητική και φαρμακοδυναμική, επιτρέποντας τη χορήγηση σε σταθερό δοσολογικό σχήμα χωρίς ανάγκη συχνής παρακολούθησης. Οι συχνότερες ανεπιθύμητες ενέργειες περιλαμβάνουν αιμορραγία, αναιμία, ζάλη και γαστρεντερικές διαταραχές. Η ριβαροξαμπάνη αντενδείκνυται σε ασθενείς με ενεργό κλινικά σημαντική αιμορραγία ή ηπατική νόσο που σχετίζεται με διαταραχές πήξης. Απαιτείται προσοχή κατά τη συγχορήγηση με άλλα φάρμακα που επηρεάζουν την αιμόσταση. Σε σύγκριση με τους ανταγωνιστές της βιταμίνης Κ, η ριβαροξαμπάνη προσφέρει πλεονεκτήματα όπως ταχύτερη έναρξη δράσης και λιγότερες αλληλεπιδράσεις, αλλά δεν διαθέτει ειδικό αντίδοτο. Μελλοντικοί ερευνητικοί στόχοι περιλαμβάνουν την περαιτέρω βελτιστοποίηση της χρήσης και την ανάπτυξη αντιδότων.

gnosiatriki.gr

 

ΠΡΟΣΟΧΗ: Η λήψη φαρμάκων χωρίς ιατρική επίβλεψη μπορεί να αποβεί επικίνδυνη για την υγεία σας. Ακολουθείτε πάντα τις οδηγίες που αναγράφονται στις συσκευασίες των φαρμακευτικών σκευασμάτων, καθώς ενδέχεται να υπάρχουν αλλαγές στις προδιαγραφές των προϊόντων που προμηθεύεστε. Τα εμπορικά ονόματα που χρησιμοποιούνται σε αυτό το κείμενο είναι απλώς παραδείγματα δημοφιλών φαρμάκων με τις ουσίες που περιγράφονται, αλλά η ακριβής σύσταση μπορεί να διαφέρει από προϊόν σε προϊόν. Εδώ, η έμφαση δίνεται στις δραστικές ουσίες και όχι στα εμπορικά ονόματα. Τα ονόματα των φαρμάκων παρατίθενται μόνο για την ευκολία των αναγνωστών, αλλά πρέπει να διαβάζετε τις οδηγίες του κάθε σκευάσματος που θα χρησιμοποιήσετε καθώς μπορεί να διαφέρει. Η συνεχής επικοινωνία με τον γιατρό και τον φαρμακοποιό σας είναι απαραίτητη. Μην καταφεύγετε ποτέ στην αυτοχορήγηση φαρμάκων, γιατί εκθέτετε την υγεία σας σε σημαντικούς κινδύνους.

 

Βιβλιογραφία

• Chan, N. C., & Weitz, J. I. (2019). Rivaroxaban for prevention and treatment of venous thromboembolism. Future Cardiology. futuremedicine
• Anand, S. S., Eikelboom, J. W., Dyal, L., Bosch, J., & … (2019). Rivaroxaban plus aspirin versus aspirin in relation to vascular risk in the COMPASS trial. Journal of the American College of Cardiology. jacc.org
• Arcelus, J. I., Domenech, P., & … (2015). Rivaroxaban in the treatment of venous thromboembolism and the prevention of recurrences: a practical approach. Clinical and Applied Thrombosis/Hemostasis. journals.sagepub

 

Συχνές Ερωτήσεις