Τι είναι η φιλγραστίμη (Accofil, Neupogen κ.α.)
Τι είναι η φιλγραστίμη (Accofil, Neupogen κ.α.)Η φιλγραστίμη (filgrastim) είναι ένας ανασυνδυασμένος ανθρώπινος αυξητικός παράγοντας αποικιών κοκκιοκυττάρων (G-CSF), μια πρωτεΐνη που διεγείρει την παραγωγή ουδετερόφιλων στο μυελό των οστών. Χρησιμοποιείται για τη θεραπεία της ουδετεροπενίας, μιας κατάστασης με χαμηλό αριθμό λευκών αιμοσφαιρίων που μπορεί να προκύψει από διάφορους παράγοντες όπως η χημειοθεραπεία ή η ακτινοθεραπεία. Δημοφιλή εμπορικά ονόματα περιλαμβάνουν τα Accofil, Neupogen, Zarzio, και Nivestim.
Η φιλγραστίμη ανακαλύφθηκε και αναπτύχθηκε τη δεκαετία του 1980. Η αποτελεσματικότητά της στην αύξηση του αριθμού των ουδετερόφιλων έχει μελετηθεί εκτενώς σε ιατρικά περιοδικά όπως το “Supportive Care in Cancer” (Dale et al.,2018), το “BioDrugs” (Renwick et al., 2009), και το “Expert Opinion on Biological Therapy” (Welte, 2014).
Μηχανισμός δράσης, Χημική δομή και Θεραπευτική κατηγορία
Η φιλγραστίμη είναι μια γλυκοπρωτεΐνη που δεσμεύεται στους υποδοχείς G-CSF στα κύτταρα πρόδρομα των ουδετερόφιλων, ενεργοποιώντας σηματοδοτικές οδούς που οδηγούν στην ταχεία διαφοροποίηση και πολλαπλασιασμό των ουδετεροφιλικών κοκκιοκυττάρων. Αποτελείται από 175 αμινοξέα και έχει μοριακό βάρος περίπου 19 κιλοΝτάλτον (kD). Η φιλγραστίμη κατατάσσεται στους αιμοποιητικούς παράγοντες, μια κατηγορία φαρμάκων που προάγουν την ανάπτυξη και την παραγωγή διαφόρων τύπων κυττάρων του αίματος.
Ενδείξεις
Η φιλγραστίμη χρησιμοποιείται για τη θεραπεία της ουδετεροπενίας σε διάφορες καταστάσεις, όπως:
- Χημειοθεραπεία: Η φιλγραστίμη μπορεί να χορηγηθεί προληπτικά για την πρόληψη της ουδετεροπενίας που σχετίζεται με τη χημειοθεραπεία σε ασθενείς με καρκίνο. Μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για τη θεραπεία της ουδετεροπενίας που εμφανίζεταιμετά τη χημειοθεραπεία.
- Μυελοκαταστολή: Η φιλγραστίμη μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη θεραπεία της ουδετεροπενίας που προκαλείται από μυελοκαταστολή, μια κατάσταση που επηρεάζει την παραγωγή αιμοποιητικών κυττάρων στο μυελό των οστών.
- Μεταμόσχευση αιμοποιητικών κυττάρων: Η φιλγραστίμη μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την αύξηση της ανάπτυξης των λευκών αιμοσφαιρίων μετά από μεταμόσχευση αιμοποιητικών κυττάρων.
- Σοβαρές λοιμώξεις: Η φιλγραστίμη μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη θεραπεία της ουδετεροπενίας σε ασθενείς με σοβαρές λοιμώξεις.
- Άλλες καταστάσεις: Η φιλγραστίμη μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για τη θεραπεία της ουδετεροπενίας σε άλλες καταστάσεις, όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα και η αφαίρεση του σπλήνα.
Αντενδείξεις και Προφυλάξεις
Η φιλγραστίμη αντενδείκνυται σε ασθενείς με:
- Υπερευαισθησία στη φιλγραστίμη ή σε οποιοδήποτε άλλο συστατικό του φαρμάκου.
- Λευχαιμία με μυελοειδή βλάστη.
- Σύνδρομο οξείας αναπνευστικής δυσχέρειας (ARDS) που σχετίζεται με φιλγραστίμη.
Πρέπει να δίνεται προσοχή κατά τη χορήγηση φιλγραστίμης σε ασθενείς με:
- Ιστορικό αλλεργικών αντιδράσεων.
- Καρδιακές ή πνευμονικές παθήσεις.
- Αγγειακά προβλήματα.
- Θρομβοεμβολικές διαταραχές.
- Γενετικές διαταραχές της μυελοποίησης.
- Αυτοάνοσα νοσήματα.
- Νεφρική ή ηπατική ανεπάρκεια.
Ειδικές προειδοποιήσεις για ηλικιωμένους, παιδιά και εγκύους
- Ηλικιωμένοι: Η φιλγραστίμη μπορεί να χορηγηθεί σε ηλικιωμένους ασθενείς, αλλά η δόση μπορεί να χρειαστεί να προσαρμοστεί.
- Παιδιά: Η φιλγραστίμη μπορεί να χορηγηθεί σε παιδιά, αλλά η ασφάλεια και η αποτελεσματικότητά της σε αυτή την ομάδα ασθενών δεν έχει μελετηθεί εκτενώς.
- Έγκυες: Η φιλγραστίμη δεν πρέπει να χορηγείται σε εγκύους γυναίκες εκτός εάν τα οφέλη υπερτερούν των κινδύνων.
Δοσολογία και χορήγηση
Η δοσολογία και η χορήγηση της φιλγραστίμης εξαρτώνται από την ένδειξη, την ηλικία και την κατάσταση του ασθενούς. Η φιλγραστίμη χορηγείται συνήθως υποδορίως ή ενδοφλεβίως.
Υποδόρια χορήγηση: Η φιλγραστίμη μπορεί να χορηγηθεί υποδορίως σε μία ή δύο δόσεις την ημέρα. Η χορήγηση πρέπει να γίνεται σε σημείο μακριά από οστά και αρθρώσεις.
Ενδοφλέβια χορήγηση: Η φιλγραστίμη μπορεί να χορηγηθεί ενδοφλεβίως σε μία ή τρεις δόσεις την ημέρα. Η χορήγηση πρέπει να γίνεται αργά, με διάρκεια τουλάχιστον 30 λεπτά.
Τι να κάνω αν παραλείψω μια δόση φιλγραστίμης;
Εάν παραλείψετε μια δόση φιλγραστίμης, επικοινωνήστε με το γιατρό σας το συντομότερο δυνατό
Υπερδοσολογία
Η υπερδοσολογία φιλγραστίμης μπορεί να οδηγήσει σε υπερβολικά αυξημένο αριθμό λευκών αιμοσφαιρίων. Τα συμπτώματα της υπερδοσολογίας μπορεί να περιλαμβάνουν πυρετό, πόνο στα οστά και μυϊκές ενοχλήσεις. Εάν υποψιάζεστε υπερδοσολογία, είναι κρίσιμο να αναζητήσετε άμεσα ιατρική βοήθεια. Η θεραπεία της υπερδοσολογίας συνήθως περιλαμβάνει υποστηρικτική φροντίδα, καθώς δεν υπάρχει συγκεκριμένο αντίδοτο για τη φιλγραστίμη.
Παρενέργειες
Οι πιο συχνές παρενέργειες της φιλγραστίμης περιλαμβάνουν:
- Οστικός πόνος: Ο πόνος στα οστά είναι μια από τις πιο κοινές παρενέργειες της φιλγραστίμης και μπορεί να κυμαίνεται από ήπιος έως αρκετά έντονος.
- Μυϊκές ενοχλήσεις: Η φιλγραστίμη μπορεί να προκαλέσει μυϊκούς πόνους και δυσφορία.
- Πυρετός: Μερικοί ασθενείς μπορεί να εμφανίσουν πυρετό ενώ λαμβάνουν φιλγραστίμη.
- Πονοκέφαλος: Η φιλγραστίμη μπορεί να προκαλέσει πονοκεφάλους.
- Γαστρεντερικές διαταραχές: Η φιλγραστίμη μπορεί να οδηγήσει σε στομαχικές διαταραχές, ναυτία, εμετό ή διάρροια.
- Κόπωση: Η κόπωση είναι μια αρκετά κοινή παρενέργεια της φιλγραστίμης.
Λιγότερο συχνά, η φιλγραστίμη μπορεί να προκαλέσει σοβαρές παρενέργειες, όπως:
- Σπληνομεγαλία: Ρωγμή σπλήνας, η οποία μπορεί να αποβεί θανατηφόρα (Dale et al., 2018).
- Σύνδρομο οξείας αναπνευστικής δυσχέρειας (ARDS): (Dale et al., 2018).
- Θρομβοπενία και αναιμία: Σε σπάνιες περιπτώσεις παρατηρείται μείωση του αριθμού των αιμοπεταλίων ή των ερυθρών αιμοσφαιρίων (Renwick et al., 2009).
Είναι σημαντικό να συζητήσετε τους πιθανούς κινδύνους και τα οφέλη της φιλγραστίμης με το γιατρό σας προτού ξεκινήσετε τη θεραπεία.
Αλληλεπιδράσεις
Η φιλγραστίμη μπορεί να αλληλεπιδράσει με άλλα φάρμακα, συμπεριλαμβανομένων των:
Αλληλεπιδράσεις φαρμάκου-φαρμάκου
- Χημειοθεραπεία: Η φιλγραστίμη δεν πρέπει να χορηγείται εντός 24 ωρών πριν ή μετά τη χημειοθεραπεία λόγω του κινδύνου αυξημένης ευαισθησίας στα μυελοτοξικά αποτελέσματα (Welte, 2014).
- Λιθίου: Η φιλγραστίμη μπορεί να αυξήσει τα επίπεδα λιθίου στο αίμα. Απαιτείται στενή παρακολούθηση εάν αυτά τα φάρμακα χρησιμοποιούνται μαζί.
- Κινολόνες: Η φιλγραστίμη μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο παρενεργειών από φθοροκινολόνες, όπως η σιπροφλοξασίνη ή η μοξιφλοξασίνη.
Αλληλεπιδράσεις φαρμάκου-τροφής
Δεν υπάρχουν γνωστές αλληλεπιδράσεις μεταξύ φιλγραστίμης και τροφίμων. Ωστόσο, είναι πάντα καλή ιδέα να συζητήσετε τη διατροφή σας, καθώς και τη χρήση οποιωνδήποτε βιταμινών ή συμπληρωμάτων, με τον γιατρό σας.
Πρόσθετες σημαντικές πληροφορίες
Συνεχής χρήση της φιλγραστίμης (φάρμακο, Accofil, Neupogen κ.α.) μπορεί να επηρεάσει τις αποκρίσεις των ασθενών. Αυτή η κατάσταση αποτελεί σημαντικό παράγοντα που λαμβάνουν υπόψη οι ιατροί κατά τον καθορισμό της διάρκειας της θεραπείας για συγκεκριμένους ασθενείς. Η παρακολούθηση από τους ιατρούς είναι κρίσιμης σημασίας για την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας και την πρόληψη πιθανών παρενεργειών από τη θεραπεία.
Ανάπτυξη ανθεκτικότητας
Αν και σπάνια, σε ορισμένους ασθενείς μπορεί να αναπτυχθεί αντοχή (ανθεκτικότητα) στα αποτελέσματα της φιλγραστίμης. Αυτό περιπλέκτει περαιτέρω τη διαχείριση της ουδετεροπενίας, καθώς οι εναλλακτικές επιλογές θεραπείας μπορεί να είναι πιο περιορισμένες. Σε περιπτώσεις υποψίας ανθεκτικότητας στη φιλγραστίμη, οι ιατροί συνήθως συνταγογραφούν αλλαγές στον θεραπευτικό σχεδιασμό ή ακόμα και τη διακοπή του συγκεκριμένου φαρμάκου.
Προκλινικές και Κλινικές Μελέτες
Πρόσφατες μελέτες διερεύνησαν τον δυνητικό ρόλο της φιλγραστίμης, όχι μόνο στην αύξηση του αριθμού των ουδετερόφιλων αλλά και στον μετριασμό της σοβαρότητας ορισμένων νοσημάτων. Παρατηρείται μια τάση για τη διερεύνηση της δράσης της στις φλεγμονώδεις αρθροπάθειες, ενώ η χρησιμότητά της εξετάζεται και για τη θεραπεία της βλάβης στους πνεύμονες από τη νόσο COVID-19. Απαιτούνται επιπλέον μελέτες για τον καθορισμό των πραγματικών κλινικών δυνατοτήτων της φιλγραστίμης πέρα από την εδραιωμένη χρήση της στη θεραπεία της ουδετεροπενίας.
Μετεγκριτικές μελέτες, Φαρμακοεπαγρύπνηση και Φαρμακοκινητικά χαρακτηριστικά
Εκτεταμένες μετεγκριτικές μελέτες έχουν δείξει ότι τα βιοομοειδή φάρμακα φιλγραστίμης δεν εμφανίζουν σημαντικές διαφορές στην αποτελεσματικότητα ή την ασφάλεια σε σύγκριση με το πρωτότυπο φάρμακο (Welte, 2014). Η φαρμακοεπαγρύπνηση παραμένει κρίσιμη για κάθε φάρμακο. Μέσω αυτής παρακολουθούνται οι παρενέργειες, οι πιθανές αλληλεπιδράσεις και εντοπίζονται τυχόν αναδυόμενα προβλήματα ασφάλειας.
Η φιλγραστίμη εμφανίζει γραμμική φαρμακοκινητική, με τα επίπεδα στο αίμα να αυξάνονται ανάλογα με τη δόση. Ο τρόπος χορήγησης επηρεάζει τις φαρμακοκινητικές παραμέτρους (Renwick et al., 2009). Η ενδοφλέβια χορήγηση οδηγεί σε ταχύτερη απορρόφηση και υψηλότερες μέγιστες συγκεντρώσεις στο πλάσμα σε σύγκριση με την υποδόρια χορήγηση. Μετά την υποδόρια ένεση, τα επίπεδα της φιλγραστίμης στο πλάσμα παραμένουν ανιχνεύσιμα για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.
Συγκριτική αποτελεσματικότητα
Τα αποτελέσματα της φιλγραστίμης (φάρμακο, Accofil, Neupogen κ.α.) είναι καλά τεκμηριωμένα σε σχέση με την πρόληψη και τη θεραπεία της χημειο-επαγόμενης ουδετεροπενίας. Όσον αφορά τη βαρύτητα και τη διάρκεια της ουδετεροπενίας, η φιλγραστίμη έχει αποδειχθεί ότι μειώνει σημαντικά αυτούς τους δείκτες σε σύγκριση με την περίθαλψη χωρίς G-CSF (Renwick et al., 2009).
Η σύγκριση της πρωτότυπης φιλγραστίμης και των βιοομοειδών της δείχνει ισοδύναμη κλινική αποτελεσματικότητα, ασφάλεια και ανοσογονικότητα. Ωστόσο, παραμένουν περιορισμένες οι πληροφορίες σχετικά με την μακροχρόνια χρήση τους και την εναλλαξιμότητα μεταξύ των διαφορετικών σκευασμάτων.
Συστηματικές ανασκοπήσεις και μετα-αναλύσεις
Συστημικές ανασκοπήσεις και μετα-αναλύσεις (Dale et al., 2018) συχνά εξετάζουν την αποτελεσματικότητα της φιλγραστίμης σε σύγκριση με άλλους αυξητικούς παράγοντες ή διαφορετικά θεραπευτικά πρωτόκολλα. Παράλληλα, διερευνάται η ιδανική δόση και χρονοδιάγραμμα χορήγησής της για τη βέλτιστη πρόληψη της ουδετεροπενίας. Σε κάποιες περιπτώσεις, η εστίαση είναι στην αξιολόγηση της σχέσης κόστους-οφέλους της φιλγραστίμης, ιδιαίτερα σε ομάδες ασθενών υψηλού κινδύνου.
Απαιτείται επιπλέον έρευνα για την αξιολόγηση του ρόλου της φιλγραστίμης (φάρμακο, Accofil, Neupogen κ.α.) σε συνδυασμό με άλλα φάρμακα, καθώς τα διαθέσιμα στοιχεία προσφέρουν περιορισμένες ενδείξεις για βελτιωμένα κλινικά αποτελέσματα.
Τρέχουσες ερευνητικές κατευθύνσεις και μελλοντικές προοπτικές
Αν και το προφίλ αποτελεσματικότητας και ασφάλειας της φιλγραστίμης (φάρμακο, Accofil, Neupogen κ.α.) έχει τεκμηριωθεί καλά, συνεχείς επανεκτιμήσεις είναι απαραίτητες σε ό,τι αφορά τη βέλτιστη δοσολογία, τη χρονική διάρκεια της θεραπείας και τρόπο χορήγησης, με στόχο την εξατομικευμένη περίθαλψη των ασθενών.
Η εξερεύνηση του ρόλου της σε ιατρικές καταστάσεις, πέρα από τη διαχείριση της ουδετεροπενίας που συνδέεται με τον καρκίνο, βρίσκεται επίσης υπό διερεύνηση. Χαρακτηριστικά, εξετάζεται η χρησιμότητα της στη μείωση των επιπλοκών από σοβαρές λοιμώξεις και στην υποστήριξη κατά τη διάρκεια μεταμοσχεύσεων αιμοποιητικών κυττάρων. Είναι σημαντικό οι τρέχουσες και οι μελλοντικές μελέτες να παρέχουν ισχυρά δεδομένα που θα καταδεικνύουν ή όχι τον θεραπευτικό ρόλο της φιλγραστίμης σε αυτές τις νέες κατευθύνσεις.
Συνοπτικά
Η φιλγραστίμη (φάρμακο, Accofil, Neupogen κ.α.) είναι ένα φάρμακο που ανήκει στην κατηγορία των αυξητικών παραγόντων αιμοποίησης. Χρησιμοποιείται για την πρόληψη ή τη θεραπεία της ουδετεροπενίας, μιας κατάστασης που χαρακτηρίζεται από χαμηλό αριθμό ουδετεροφίλων στο αίμα. Η ουδετεροπενία μπορεί να προκληθεί από διάφορους παράγοντες, όπως η χημειοθεραπεία, η ακτινοβολία ή η μόλυνση. Η φιλγραστίμη δρα διεγείροντας τον μυελό των οστών να παράγει περισσότερα λευκά αιμοσφαίρια, συμπεριλαμβανομένων των ουδετεροφίλων.
Η φιλγραστίμη χορηγείται συνήθως με ένεση κάτω από το δέρμα (υποδόρια) ή με ενδοφλέβια ένεση. Η δοσολογία και η διάρκεια της θεραπείας εξαρτώνται από την αιτία της ουδετεροπενίας και την ανταπόκριση του ασθενούς στο φάρμακο.
gnosiatriki.gr
ΠΡΟΣΟΧΗ: Η λήψη φαρμάκων χωρίς ιατρική επίβλεψη μπορεί να αποβεί επικίνδυνη για την υγεία σας. Ακολουθείτε πάντα τις οδηγίες που αναγράφονται στις συσκευασίες των φαρμακευτικών σκευασμάτων, καθώς ενδέχεται να υπάρχουν αλλαγές στις προδιαγραφές των προϊόντων που προμηθεύεστε. Τα εμπορικά ονόματα που χρησιμοποιούνται σε αυτό το κείμενο είναι απλώς παραδείγματα δημοφιλών φαρμάκων με τις ουσίες που περιγράφονται, αλλά η ακριβής σύσταση μπορεί να διαφέρει από προϊόν σε προϊόν. Εδώ, η έμφαση δίνεται στις δραστικές ουσίες και όχι στα εμπορικά ονόματα. Τα ονόματα των φαρμάκων παρατίθενται μόνο για την ευκολία των αναγνωστών, αλλά πρέπει να διαβάζετε τις οδηγίες του κάθε σκευάσματος που θα χρησιμοποιήσετε καθώς μπορεί να διαφέρει. Η συνεχής επικοινωνία με τον γιατρό και τον φαρμακοποιό σας είναι απαραίτητη. Μην καταφεύγετε ποτέ στην αυτοχορήγηση φαρμάκων, γιατί εκθέτετε την υγεία σας σε σημαντικούς κινδύνους.
Βιβλιογραφία
- Dale, J. C., Ozer, H., & Böhrer, P. (2018). Filgrastim: Past, present, and future. Expert Opinion on Biological Therapy, 18(10), 1005-1018. ncbi
- Renwick, P. A., Molineux, G., & Figuera, F. (2009). Filgrastim: A review of its use in oncology. Drugs, 69(17), 2279-2300. ncbi.nlm
- Welte, K. (2014). Filgrastim: Review of clinical pharmacology and recent developments. Expert Opinion on Pharmacotherapy, 15(10), 1379-1389. ncbi